Το «Υπόμνημα» του Τόμας Γκόρντον:

στοχασμοί για την ηγεσία, την Ελληνική Επανάσταση, και τις προοπτικές της

Abstract

Ο ιστορικός χρόνος είναι ένας στρόβιλος, κάτω από την σκόνη του οποίου του καταβυθίζονται άνθρωποι και συμβάντα. Μία τέτοια περίπτωση είναι και αυτή του Τόμας Γκόρντον (Thomas Gordon), ενός εκ των εκατοντάδων πολιτών του κόσμου που συνέβαλαν στην θεμελίωση του Ελληνικού Κράτους. Περισσότερο γνωστός από την Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης και το σύντομο διάστημα κατά το οποίο ήταν επίτροπος του Αγγλικού Δανείου, ο Γκόρντον είναι ένας από τους πρώτους Βρετανούς που θα έλθουν στην Ελλάδα λίγους μήνες μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης. Η σχέση Φιλελληνισμού με την Ελληνική επανάσταση αποτελεί μια σημαντική ψηφίδα του ερωτήματος της διεθνικής διάστασης της δεύτερης. Η εξέταση της σχέσης αυτής, ωστόσο, δυσχεραίνεται από μια μεθοδολογική μέγγενη, που ο ίδιος ο όρος θέτει στο φαινόμενο. Η στοίχιση των ετερόκλητων
λόγων που αρθρώνονται στο διεθνές συγκείμενο κάτω από τον περιοριστικό ενικό του Φιλελληνισμού, με μόνη ενοποιητική ουσία την κάθε άλλο παρά κοινώς εννοούμενη στήριξη για τον αγώνα των Ελλήνων, δημιουργεί έναν όρο πρωτίστως περιγραφικό παρά αναλυτικό. Ιδιαίτερα κατά την πρώιμη επαναστατική περίοδο, όπου η δράση τους κάθε άλλο παρά προϊόν οργανωμένης
παρέμβασης είναι, η σωματοποίηση των ετερόκλητων λόγων σε ένα ενιαίο αφήγημα παραβλέπει εθνικές, ταξικές και πολιτικές αναφορές, ενώ συχνά συνδυάζεται με μια, ρητή ή υπόρρητη, ηθικοποίηση της δράσης τους. Ως εκ τούτου, η εξέταση των εκάστοτε φιλελλήνων τείνει να είναι προϊδεασμένη από τις απόψεις μας για το τι σήμαινε και που στόχευε ο Φιλελληνισμός εν τω συνόλω. Φέρουμε προ του εκάστοτε τεκμηρίου μια δεδομένη αντίληψη περί του τι εστί και πως αποτυπώνεται ο Οριενταλισμός, αναζητούμε εναγωνίως να εντοπίσουμε τις κλασικιστικές προκείμενες που κινητοποιούν τους ανθρώπους αυτούς, είμαστε βέβαιοι για την πίστη των Φιλελλήνων στην ηθική υπεροχή των Ελλήνων έναντι των Οθωμανών και ούτω καθ’ εξής.