Ο Αθανάσιος Διάκος ως νέος Λεωνίδας:

‘συναντήσεις’ και ανανοηματοδοτήσεις δύο συμβόλων

Résumé

Η αναφορά στα προεπαναστατικά κείμενα στους «ήρωες της αρχαιότητας», όπως και η σύνδεση μορφών του Αγώνα με ορισμένους εξ αυτών στα χρόνια της επανάστασης και μεταεπαναστατικά, είναι κοινός τόπος: οι Μανιάτες της «Δυτικής και Ανατολικής της Σπάρτης Λεγεώνας» στα Ορλωφικά, ο «Ιερός λόχος» στο Ιάσιο, ο Κατσώνης ως Θεμιστοκλής, ο Καραϊσκάκης ως Αχιλλέας της Ρωμιοσύνης. Όταν όμως η Τοπογραφία «συνωμοτεί» με την Ιστοριογραφία, την Λογοτεχνία και την Λαϊκή παράδοση, όπως στην περίπτωση του Διάκου και του Λεωνίδα, η σύνδεση αυτή υπερβαίνει τις λεκτικές αναλογίες: όπως ένας σπαρτιάτης βασιλιάς θυσιάστηκε για την Ελλάδα (αφού θυσίασε στους θεούς), έτσι ένας διάκος από την Δωρίδα θυσιάστηκε (αφού προσευχήθηκε) για
«την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία», αμυνόμενοι και οι δύο σε ένα στενό που σχεδόν κανείς δεν εμπόδισε κανέναν (από τους Πέρσες μέχρι την Βέρμαχτ) να το διαβεί, κάτω από το βλέμμα του γενάρχη των Δωριέων (Ηρακλής) που έγινε ολοκαύτωμα στη κορυφή του διπλανού βουνού. Η συσχέτιση του Διάκου με τον Λεωνίδα δεν πραγματοποιείται σε επίπεδο μορφών, αλλά σε επίπεδο συμβολισμών. Το ίδιο εξ άλλου επίπεδο επέλεξε και το ελληνικό κράτος επιλέγοντας να συνεορτάσει τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης με τα 2500 χρόνια από τις Θερμοπύλες, την Σαλαμίνα και τις Πλαταιές και όχι με την Μάχη του Μαραθώνα.